وعده ساخت یک میلیون مسکن محقق می شود؟
از زمان اعلام ساخت ۱میلیون مسکن در سال توسط آقای دکتر سیدابراهیم رئیسی در بحبوحه‌ی انتخابات ریاست جمهوری، که از مهم‌ترین وعده‌های ایشان در زمان انتخابات بود، تحلیل‌ها و نقدهای متفاوتی از این شعار انتخاباتی شکل گرفت. از امکان پذیر بودن تا هرگز محقق نشدن آن. علی ایحال فرض را بر آن می‌گیریم که ان شاالله با حمایت تمام دستگاه‌های اجرایی، اقتصادی و برنامه ریز کشور این امر محقق گردد.
اما آیا دوباره باید شاهد انبوه سازی‌های ناتمام و نیمه کاره، بی کیفیت و بدون زیر ساخت لازم مانند مسکن مهر باشیم؟!
البته ناگفته نماند که پروژه مسکن مهر از بهترین طرح‌های دولت نهم و دهم در مسیر خانه‌دار کردن قشرهای کم درآمد و برقراری عدالت بود، اما متاسفانه بنا به دلایل فراوانی که فعلا مجال رسیدگی به آن نیست باعث شد که این طرح با آنچه که در ذهن مسولان وقت و مردم چشم انتظار آن زمان بود به درستی اجرا نگردد.
اما در خصوص ساخت ۱میلیون مسکن در سال توسط دولت سیزدهم، جناب آقای مهندس رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی 5 مولفه بیان کرده اند که شامل زمین، خدمات دولتی،منابع مالی، مواد و مصالح ساختمانی و توان فنی مهندسی و کارگری می باشد.
در مورد مولفه‌ی توان فنی مهندسی چند نکته را بیان می‌کنیم. اینکه دولت با چه مکانیسم اقتصادی قصد ساخت این تعداد مسکن در سال را دارد بماند برای اهل علم اقتصاد، گرچه برای محقق شدن هر پروژه عمرانی، توجیه فنی و اقتصادی را به موازات یکدیگر باید بررسی نمود.
اینکه تولید سیمان، فولاد و سایر مصالح مورد نیاز در کشور می تواند نیاز ساخت این تعداد مسکن را برآورده کند، اینکه زمین مورد نیاز را چگونه دولت فراهم می‌نماید، و ده ها سوال دیگر را فعلا همانگونه که در ابتدای متن عرض نمودیم با فرض فراهم شدن در نظر می‌گیریم.
اما مولفه فنی مهندسی را درچند بخش بررسی کنیم:
مطالعات فنی مهندسی پروژه
باید اذعان کرد که مطالعات یک پروژه مهم‌ترین و اساسی‌ترین مرحله یک پروژه عمرانی در بخش فنی مهندسی می‌باشد. وقتی در فاز صفر مطالعات، امکان سنجی یک پروژه مورد بررسی قرار میگیرد، بدین معنی می‌باشد که اگر قرار است دوباره شهرک سازی‌ها را در حاشیه شهرها انجام دهیم آیا زیر ساخت‌های مورد نیاز ازجمله جاده، آب، برق، گاز، فیبرنوری، سیستم فاضلاب، فضای سبز و مراکز درمانی،آموزشی، فرهنگی، خرید و … موجود می‌باشد یا باید ایجاد کرد و یا اصلا امکان ایجاد چنین زیرساخت‌هایی برای آن‌ها می‌باشد؟
نمونه‌های زیادی در پروژه مسکن مهر در نقاط مختلف کشور دیده شد که انبوه‌سازی انجام گرفته بود بدون ایجاد زیرساخت‌ها، و این نشان می‌دهد با وجود تامین اعتبار مورد نیاز برای ساخت منازل، مطالعه جامعی در بخش جانمایی شهرک‌ها انجام نگرفته بود و این موضوع باعث بروز مشکلات فراوانی پس از افتتاح گردید، مشکلاتی که حتی دولت یازدهم و دوازدهم هم توان یا بهتر بگوییم اراده‌ای برای حل آن‌ها از خود نشان نداد.
در فازهای دیگر مطالعات پس از نهایی شدن طرح برتر،اسناد مناقصه، برآورد مالی و نقشه‌های اجرایی تهیه میگردد که این نشان دهنده اهمیت بالای مرحله مطالعات فنی پروژه می باشد. حتی می‌توان پا را فراتر گذاشت و در همین مرحله یک مطالعات طرح جامع از هر شهر و روستا انجام داد و در آن، فرهنگ، آداب و رسوم مردم آن سرزمین را بررسی و برحسب آن نوع منازل (آپارتمانی یا ویلایی) را انتخاب و پس از آن طراحی و اجرا نمود. شاید عده‌ای بگویند وقت برای انجام این‌مطالعات نیست، ولی باید بدانیم هرگز کیفیت را فدای کمیت نکنیم. قطعا و بلاشک مردم شریف ما این را می‌پذیرند که دولت در سال اول این موارد را بررسی و در سال‌های بعد، عقب افتادگی را جبران نماید.
بهره‌گیری از کارشناسان (نمایندگان کارفرما) و مشاوران دارای صلاحیت در امر نظارت بر اجرا
یکی دیگر از نکات دارای اهمیت که کمک بسیاری به ساخت با کیفیت، مطابق مطالعات، برنامه و زمان بندی پروژه‌ها می‌نماید، استفاده از مشاوران دارای صلاحیت فنی و باتجربه در امر نظارت می باشد، ولی مهم‌تر از آن کارشناسان دستگاه‌های اجرایی می‌باشند که به عنوان نماینده کارفرما و مجری، دارای اختیارات و قوه اجرایی فراوانی هستند.
استفاده از کارشناسان با تجربه، متعهد و متخصص، جهادی و انقلابی و در نهایت دغدغه‌مند مردم و بیت المال میتواند قدمی محکم و بزرگ در راستای رسیدن به مسکن‌هایی با کیفیت، ایمن و زیبا برداشته شود. در این خصوص پیشنهاد میگردد در صورت کمبود ناظران دستگاه‌های اجرایی، از ظرفیت شجره طیبه بسیج و اقشار آن، از جمله جامعه بسیج مهندسین عمران،معماری و صنعتی که دارای ظرفیت بسیار بالایی می‌باشند، استفاده گردد.
استفاده از پیمانکاران با رزومه قوی و دارای توان مالی و تجهیزاتی بالا و عدم استفاده از پیمانکارانی که در پروژه مسکن مهر، عملکردی ضعیف داشته اند.
عدم تاکید و الزام بر انبوه سازی
از بدو ورود پدیده آپارتمان سازی به معماری ایرانی اسلامی ما و توسعه آن در سال‌های اخیر حقیقتا لطمه‌های فراوانی به فرهنگ، آداب و رسوم کشورمان وارد شده است، که فعلا در اینجا قصد بررسی این موارد را نداریم ولی همان گونه که در بخش مطالعات عرض نمودیم، درصورت مشارکت خود مردم و وجود زمین در بعضی شهرها و روستاها چه ایرادی دارد خانه‌های ویلایی احداث نمود و از شر زندگی آپارتمان نشینی خلاص شد!!
در انتها امیدواریم و آرزو می کنیم، این طرح با برنامه‌ریزی و مطالعه، دور از هیاهو و فارغ از فضای شعاری، با درایت و مدیریت شخص رئیس جمهور محترم، توان برنامه ریزی و اجرایی تیم وزارت راه و شهرسازی که در راس آن مدیری جهادی،انقلابی و کاربلد وجود دارد و تمام کارگزاران، با کیفیت بالا اجرا گردد و شاهد یک توسعه چشمگیر در موضوع مسکن باشیم.
