علی حاتمی، مردم و سینمای ایران

علی حاتمی نام آشنای سینمای ایران، هنرمندی که فرهنگ، آداب، رسوم و سنت های ایرانی در آثار سینمائی اش به زیبائی تمام موج می زند. او با ظرافت تمام و دقتی مثال زدنی فرهنگ فولکلوریک مردم ایران را در آثار متعدد و ارزشمندش به نمایش گذاشته است.

وی جامعه ایرانی را جامعه شناسانه، هنرمندانه و عالمانه و ظریف بدون تعصب کور کورانه و یک جانبه نگری با بیننده به گفتگو، اشتراک و قضاوت می گذارد. وی تلاش دارد تا جامعه سیاست زده و در مرحله گذار و بلوغ فکری در مقطعی از تاریخ کشور را آموزنده برای مخاطب بویژه جوانان به تصویر بکشد. که باید عقلانی و منطقی عمل و رفتار نمود نه احساسی.
او صبوری، دوراندیشی، عقلانیت، تلاش، آرامش و سادگی در مشی و سبک زندگی را به بیننده ارائه و ترویج می نماید و به خلقیات ایرانی و رفتار مردم کوچه و بازار در آثارش بخوبی توجه داشته که همین مهم رمز ماندگاری آثارش می باشد. تحولی و سبکی که زنده یاد علی حاتمی در صنعت سینمای کشور بوجود آورد فراموش نشدنی است. او سینمای ایران را حیاتی دو باره بخشید. 

وی تمام کسانی را که نا امیدانه می پنداشتند هنر و صنعت سینما و نمایش در کشور دیگر جائی ندارد و به وجود آنان در جامعه دیگر نیاز نیست، با هوشمندی و دلسوزی و آینده نگری بکار گرفت و آنان را با تحول صورت گرفت در کشور همراه و آشتی داد. 

در روزهائی که بسیاری از هنرمندان و بازیگران بیکار شده بودند و حتی از پس مخارج روزمره زندگی شان بر نمی آمدند، همه آنان را با اهل و عیالشان به کار دعوت کرد و در آثار خود بویژه آثار ماندگار هزار دستان و کمال الملک دور هم جمع و چرخ زندگی آنان را بحرکت در می آورد.

معتقد بود که پیروزی و موفقیت برای مردم و جامعه ایرانی رقم خواهد خورد. به همین دلیل نیز در سریال ماندگار هزاردستان که به اعتقاد نگارنده دیدن آن برای هر ایرانی و صاحب منصبی لازم و برای هر علاقمند به پیشرفت و تحول توسعه واجب، بیان می دارد: 

“پیروزی محرومین قطعی است.” 

دلنگرانی ما از خودخواهی آدمیست، که می خواهد به چشم خود شاهد پیروزی باشد. 

پیروزی رویت خواهد شد، حتی اگر در کاسه چشمهای من و تو گیاه روییده باشد”. 

او هنرمندی با ذوق، لطیف، مسئول و امیدوار به آینده بود. در فیلم مادر، عشق به کشور، اخلاق، ادب، محبت و ضرورت داشتن روحیه همگراهی، همراهی، همدلی و وطن پرستی را برای بیننده و مخاطب یاد آور می گردد. 

به اعتقاد نگارنده فیلم مادر علی حاتمی تنها برای روزی که در کشور بنام روز مادر نام گذاری گردیده نیست این فیلم، فیلم تمام روزهای ایران است. این فیلم، فیلم مام وطن است. 

حکایت عشق به وطن و درس محبت به یک دیگر می باشد. در آن فیلم درس های برای مهربانی، آبروداری، پایداری و اتحاد بین تمام اقوام، اقشار و طبقات اجتماعی ایران عزیز موج می زند. در همین فیلم، مادر دیالوگی  زیبا دارد خطاب به فرزندان دارد: 

آبرو داری کننین بچه ها، نه با اسراف!

نگاه و مخاطب زنده یاد علی حاتمی در فیلم هایش، تماماً ایران، ایران دوستی و ایرانیان بود. در دیالوگ های فیلم هایش بویژه فیلم سلطان صاحب قران در گفتگوی امیرکبیر با ناصرالدین شاه در باب جایگاه و ارزش مردم، سنگ تمام حکمرانی دلسوزانه را نسبت به مردم به نمایش و بیان می دارد. او برای ایران و ایرانیان و نسل آینده و حفظ هویت ایرانی فیلم می ساخت.

نگاهی نو به روشنگری و مقوله فرهنگ و هنر و استعمار ستیزی داشت. او  معتقد بود برای نجات جامعه از نابسامانی های به زبان مشترک بین حاکمان و مردم نیاز است. به اصالت و ریشه های اصیل فرهنگ خود نیاز است. 

هر زمان که آثار زنده یاد علی حاتمی را تماشا می نمائیم تازگی  و طراوت خاصی دارد. مانند رمان مشهوری که هرگاه باز خوانی نمائی هیچگاه خسته نمی گردی.  

در آثار او مدیریت، جامعه شناسی، سیاست، تاریخ و هنر ایرانی فخر فروشی می نماید. آثار زنده یاد علی حاتمی دوره های آموزشی ارزنده ای برای مدیران در هر گروه سنی می باشد. اما دریغ درد که برخی از صاحب منصبان و صاحب نظران بدلیل مشغله و گرفتاری کاری و فعالیت های خدماتی چه بسا کمتر وقتی پیدا می نمایند تا این آثار ارزشمند را به تماشا بنشینند. 

اعجاز کلمات و جملات او در آثار سینمائی اش آدمی را به تدبّر و تعقّل وا می دارد. او پیش از اینکه یک کارگردان و یک فیلم ساز باشد یک جامعه شناس، یک نویسنده و یک اندیشمند بود که با بسیاری از نویسندگان شهیر جهان برابر و یا حتی بر آنها برتری داشت. 

علی حاتمی در طول دوران کارگردانی خود به مسائل بسیار مهمی در فرهنگ و اخلاق ایرانی پرداخت. وی یک دوره از ادبیات اجتماعی و فرهنگی ایران را با فیلم‌هایش برای جامعه مرور نموده است. 

زنده یاد علی حاتمی در هر کار و اثر هنری اش نکته‌ای اساسی در اخلاق را موضوع فیلم قرار داده  و نگرش‌های فرهنگ عامه را در مورد آن به نقد می‌کشد، و در انتها در اغلب فیلم‌هایش نگرش صحیح به آن موضوع را به مخاطبان نشان می‌دهد. 

عروج زنده یاد علی حاتمی ضایعه جبران ناپذیری بود که جامعه هنری ایران زود آن را تجربه کرد و به سوگ نشست.

یادش گرامی و روحش شاد باد.